همه چیز درباره مدیریت هویت و دسترسی یا IAM   

مدیریت هویت و دسترسی (IAM) یکی از ارکان حیاتی در امنیت اطلاعات و مدیریت فناوری اطلاعات سازمان‌ها است. در دنیای دیجیتال امروز، حفاظت از داده‌ها و اطمینان از اینکه تنها افراد مجاز به اطلاعات دسترسی دارند، امری ضروری و پیچیده است. IAM به مجموعه‌ای از سیاست‌ها، فرآیندها و فناوری‌ها اشاره دارد که برای مدیریت هویت‌های دیجیتال و کنترل دسترسی کاربران به منابع اطلاعاتی و سیستم‌های سازمانی مورد استفاده قرار می‌گیرد. هدف اصلی مدیریت هویت و دسترسی تضمین این موضوع است که کاربران مناسب به منابع مناسب در زمان مناسب و به دلایل مناسب دسترسی داشته باشند. مدیریت هویت و دسترسی نه تنها امنیت اطلاعات را افزایش می‌دهد، بلکه به کارایی سازمان نیز کمک می‌کند. این سیستم‌ها می‌توانند به کاهش هزینه‌های مدیریت دستی دسترسی‌ها و افزایش بهره‌وری کارکنان از طریق دسترسی سریع و آسان به منابع مورد نیاز کمک کنند. در ادامه این مقاله از وب سایت مکسا ضمن تعریف مدیریت هویت و دسترسی، به چالش های اجرای آن در سازمان و مزایای هویت و دسترسی پرداخته‌ایم.

مدیریت هویت و دسترسی (IAM) چیست؟  

IAM چیست؟ مدیریت هویت و دسترسی ابزاری استراتژیک برای مدیریت ریسک‌های امنیتی، بهبود بهره‌وری سازمان و رعایت الزامات قانونی است. با توجه به افزایش تهدیدات سایبری و نیاز به حفاظت از اطلاعات حساس، اهمیت مدیریت هویت و دسترسی بیش از پیش احساس می‌شود و سرمایه‌گذاری در این حوزه به یکی از اولویت‌های اصلی سازمان‌ها تبدیل شده است. در واقع مدیریت هویت و دسترسی راهی برای تعیین کاربران مناسب و اینکه هر کاربر مجاز به چه کاری است. مدیریت هویت و دسترسی مخفف (Identity and Access Management) است و به اختصار IAM گفته می شود. در واقع مدیریت هویت و دسترسی تضمین می‌کند که هویت شامل افراد و نقش‌های سازمانی به همه ابزارهای مورد نیاز برای انجام وظایف خود دسترسی خواهند داشت.  

همچنین مدیریت هویت و دسترسی در سازمان افراد را قادر به مدیریت برنامه‌های کارکنان بدون نیاز به ورود به برنامه به عنوان کاربر سرپرست می‌کند و سازمان قادر به مدیریت بخش وسیعی از افراد، نرم‌افزارها، سخت‌افزارها و … می‌شود. مدیریت هویت و دسترسی (IAM) به مجموعه سیاست‌هایی که میزان دسترسی به کاربران را مشخص می کند اشاره دارد و حیطه اختیارات کاربران در سازمان را مشخص می‌کند. IAM گاهی  IM(Identity Management) گفته می‌شود که مدیران فناوری اطلاعات با استفاده از سیاست‌های مدیریت و هویت دسترسی میزان اختیارات و سطح دسترسی کارمندان را تعیین می‌کنند.

در واقع دو هدف اصلی سازمان از مدیریت هویت و دسترسی (IAM) تامین امنیت و بهبود بهره‌وری کارکنان است. به این صورت که سرویس‌های مدیریت و هویت دسترسی با محدود کردن نقاط شکست سازمان و پشتیبانی از ابزارهای استراتژیک اشتباهاتی نظیر از بین رفتن رمز عبور و لو رفتن آن را از بین می‌برند. همچنین زمانی‌که به پورتال اصلی مدیریت و هویت دسترسی خود وارد می‌شوید دیگر کارمندان از بابت سطح دسترسی و رمز عبور نگرانی نخواهند داشت و کارکنان با برخورداری از ابزارهای استراتژیک شغلی می‌توانند نقش‌های مدیریتی داشته و به این صورت بخش بزرگی از حجم کاری متخصصان فناوری اطلاعات کاهش می‌یابد.

بیشتر بخوانید: هویت دیجیتال digital indentity چیست و چه کاربردهایی دارد؟

مدیریت هویت و دسترسی (IAM) چیست؟

نحوه عملکرد IAM یا مدیریت هویت و دسترسی چگونه است؟

مدیریت هویت و دسترسی (IAM) با استفاده از مجموعه‌ای از فناوری‌ها، فرآیندها و سیاست‌ها به کنترل سطح دسترسی کاربران به منابع اطلاعاتی و سیستم‌های سازمانی می‌پردازد. نحوه عملکرد IAM به صورت زیر توضیح داده می‌شود:

ایجاد و مدیریت هویت‌ها

IAM با ایجاد هویت‌های دیجیتال برای کاربران، اعم از کارکنان، شرکای تجاری، مشتریان و دستگاه‌ها شروع می‌شود. این هویت‌ها معمولاً شامل اطلاعاتی مانند نام کاربری، رمز عبور، و سایر داده‌های شناسایی هستند.

احراز هویت

فرآیند احراز هویت برای تأیید هویت کاربر انجام می‌شود و زمانی‌که افراد نام کاربری و رمز عبور خود را در سامانه وارد می‌کنند، سامانه هویت آنها را با اطلاعات پایگاه داده مطابقت می‌دهد. این مرحله شامل تأیید اطلاعات کاربر برای دسترسی به سیستم‌ها و منابع است. روش‌های احراز هویت متنوعی وجود دارند:

– رمز عبور

– کارت‌های هوشمند

– احراز هویت دو عاملی

– بیومتریک مانند اثر‌انگشت یا تشخیص چهره

مجوزدهی

پس از احراز هویت، نوبت به مجوزدهی می‌رسد. این مرحله شامل تعیین سطح دسترسی کاربران به منابع مختلف است. مجوزها براساس نقش‌ها یا سیاست‌های دسترسی تعیین می‌شوند. به‌عنوان مثال، یک کاربر ممکن است به داده‌های مالی دسترسی داشته باشد اما نتواند تغییراتی در آن‌ها ایجاد کند.

مدیریت جلسات

IAM همچنین مدیریت جلسات کاربری را انجام می‌دهد. این شامل مانیتورینگ فعالیت‌های کاربر در طول یک جلسه دسترسی و اعمال محدودیت‌های زمانی برای جلوگیری از سوء استفاده‌های احتمالی است.

نظارت و پیگیری

نظارت بر دسترسی‌ها و فعالیت‌های کاربران یکی از وظایف اصلی IAM است. این سیستم‌ها فعالیت‌های کاربران را مانیتور کرده و گزارش‌هایی را برای تجزیه و تحلیل و شناسایی رفتارهای غیرعادی و احتمالی فراهم می‌کنند. این فرآیند به شناسایی تهدیدات و نقاط ضعف امنیتی کمک می‌کند.

مدیریت چرخه عمر هویت

IAM همچنین به مدیریت چرخه عمر هویت‌ها، از ایجاد تا حذف، می‌پردازد و شامل فرآیندهایی مانند اعطای دسترسی، تغییر سطح دسترسی و بستن حساب‌های کاربری است.

ادغام با سایر سیستم‌ها

IAM معمولاً با سایر سیستم‌های سازمانی مانند سیستم‌های مدیریت منابع انسانی (HRM)، سیستم‌های مدیریت مشتریان (CRM) و برنامه‌های سازمانی دیگر یکپارچه می‌شود. این ادغام‌ها به تبادل اطلاعات و هماهنگی بهتر کمک می‌کنند.

تفاوت سیستم مدیریت هویت دسترسی با سایر سیستم‌های دسترسی هویت    

سیستم مدیریت هویت و دسترسی (Identity and Access Management یا IAM) و سایر سیستم‌های دسترسی و هویت هر دو با هدف کنترل و مدیریت دسترسی کاربران به منابع اطلاعاتی و سیستم‌های سازمانی طراحی شده‌اند. با این حال، تفاوت‌های مهمی بین IAM و سایر سیستم‌های دسترسی هویت وجود دارد که در ادامه به آن‌ها اشاره شده است:

دامنه عملکرد

سیستم مدیریت هویت دسترسی (IAM) یک سیستم جامع و یکپارچه است که تمام جنبه‌های مدیریت هویت و دسترسی را شامل می‌شود. این سیستم‌ها معمولاً شامل احراز هویت، مجوزدهی، مدیریت چرخه عمر هویت، نظارت و پیگیری و ادغام با سیستم‌های دیگر هستند. اما سایر سیستم های دسترسی هویت ممکن است تنها بخشی از عملکردهای IAM مانند احراز هویت یا مدیریت دسترسی را ارائه دهند.

یکپارچگی و ادغام

سیستم مدیریت هویت دسترسی (IAM) معمولاً با سایر سیستم‌های سازمانی مانند سیستم‌های منابع انسانی (HRM)، مدیریت ارتباط با مشتری (CRM)، و برنامه‌های سازمانی دیگر یکپارچه می‌شود. این یکپارچگی به تبادل اطلاعات و هماهنگی بهتر کمک می‌کند. اما سایر سیستم‌های دسترسی و هویت اغلب به صورت مستقل عمل می‌کنند و نیاز به یکپارچگی با سیستم‌های دیگر ندارند؛ البته برخی از سیستم‌ها تنها در حوزه‌های خاصی مانند برنامه‌های کاربردی وب یا شبکه‌های داخلی استفاده می‌شوند.

پیچیدگی و انعطاف‌پذیری

سیستم مدیریت هویت دسترسی (IAM) قابلیت سفارشی‌سازی و پیکربندی بر اساس نیازهای خاص سازمان را دارند و این سیستم‌ها می‌توانند سیاست‌ها و قوانین پیچیده دسترسی را پیاده‌سازی کنند. اما در مقابل سایر سیستم‌های دسترسی و هویت معمولاً ساده‌تر و کم‌هزینه‌تر هستند و برای پیاده‌سازی‌های سریع‌تر و ساده‌تر مناسب‌اند.

مدیریت چرخه عمر هویت

سیستم مدیریت هویت دسترسی (IAM) شامل مدیریت چرخه عمر هویت‌ها از ایجاد تا حذف است و شامل فرآیندهایی مانند ایجاد حساب‌های کاربری، اعطای دسترسی‌ها، تغییر دسترسی‌ها و حذف حساب‌ها می‌شود. اما سایر سیستم‌های دسترسی و هویت تنها به بخش‌هایی از مدیریت چرخه عمر هویت‌ها می‌پردازند و تمامی مراحل را پوشش نمی‌دهند.

تفاوت سیستم مدیریت هویت دسترسی با سایر سیستم‌های دسترسی هویت

بررسی چالش های اجرای هویت دسترسی IAM در سازمان ها 

اجرای سیستم مدیریت هویت و دسترسی (IAM) در سازمان‌ها با چالش‌های متعددی همراه است که در ادامه به برخی از مهم‌ترین آنها اشاره شده است:

• یکپارچگی با سیستم‌های موجود: ادغام سیستم مدیریت هویت و دسترسی (IAM) با سیستم‌های قدیمی و برنامه‌های کاربردی می‌تواند پیچیده باشد و نیاز به تنظیمات و پیکربندی‌های خاص داشته باشد.
• مقیاس‌پذیری: اجرای سیستم مدیریت هویت و دسترسی در سازمان‌های بزرگ با تعداد زیادی کاربر و منابع چالش‌برانگیز است، زیرا باید اطمینان حاصل شود که سیستم به طور مؤثر و بدون کاهش کارایی عمل می‌کند.
• مقاومت در برابر تغییر: کارکنان ممکن است در برابر تغییرات جدید مقاوم باشند، به‌ویژه اگر فرآیندهای جدید پیچیده‌تر از روش‌های قدیمی باشند.
• آموزش و توانمندسازی کاربران: اجرای موفق سیستم مدیریت هویت و دسترسی نیازمند آموزش مناسب کاربران و کارکنان IT برای استفاده صحیح از سیستم‌های جدید است.
• تعیین سیاست‌های دسترسی: تدوین و اجرای سیاست‌های دسترسی مناسب برای کاربران مختلف می‌تواند پیچیده و زمان‌بر باشد.
• رعایت استانداردها و مقررات: سازمان‌ها باید اطمینان حاصل کنند که سیستم‌های مدیریت و هویت دسترسی با مقررات قانونی و استانداردهای صنعتی و سایر مقررات مرتبط مطابقت دارند.
• هزینه‌های پیاده‌سازی و نگهداری: اجرای یک سیستم مدیریت هویت و دسترسی می‌تواند به‌ویژه برای سازمان‌های کوچک‌ هزینه‌بر باشد. این هزینه‌ها شامل هزینه‌های نرم‌افزار، سخت‌افزار، آموزش و نگهداری می‌شود.

مزایای اجرای IAM برای سازمان‌ها 

اجرای سیستم مدیریت هویت و دسترسی (IAM) در سازمان‌ها مزایای متعددی دارد که به بهبود امنیت، کارایی و رعایت مقررات کمک می‌کند. در ادامه به برخی از مهم‌ترین مزایای اجرای IAM اشاره شده است:

بهبود امنیت

یکی از مهم‌ترین مزایای اجرای IAM در سازمان‌ها تقویت امنیت با کنترل دسترسی کاربران است که از سرقت هویت و دسترسی غیر‌مجاز به اطلاعات محرمانه در سازمان جلوگیری می‌کند. در واقع سیستم مدیریت هویت و دسترسی از ورود کاربران غیرمجاز به شبکه سازمان پیشگیری می‌کند و به این شکل در مقابل هک و فیشینگ و حمله سایبری محافظت می‌کند.

کاهش حجم کاری کارکنان فناوری اطلاعات

با تغییر سیاست‌های امنیتی و به روزرسانی سیستم، میزان دسترسی کاربران قابل تغییر است. از طرفی سیستم مدیریت هویت و دسترسی(IAM) می‌تواند تعداد تیکت‌های ارسالی به پشتیبانی را برای تغییر رمز عبور کاهش دهد.

تجربه کاربری مطلوب

با استفاده از سیستم IAM دیگر نیازی به استفاده از چندین رمز عبور نیست. همچنین با استفاده از کارت‌های هوشمند دیگر نیازی به خاطر سپردن رمز عبور پیچیده نخواهد بود.

بهبود بهره‌وری

سازمان‌ها با استفاده از سیستم مدیریت هویت و دسترسی، میزان دسترسی کارکنان را به شبکه داخلی خود فراهم می‌کنند.

8 شاخص عملکرد کلیدی (KPI) مدیریت هویت و دسترسی کدام است؟ 

برخی شاخص‌های عملکرد کلیدی برای IAM وجود دارد که موجب بهبود فرآیند کارها می‌شوند. به طور کلی این شاخص‌های عملکرد 8 مورد هستند که در چرخ هویت تنظیم شده است.

• هویت‌ها و نقش‌ها

این شاخص کیفیت فرآیندها را نشان می‌دهد و با نظارت بر این معیارها می‌توان مسائل مهم در پایگاه داده را آشکار کرد.

• حساب بدون کاربر فعال

یکی از روش‌های دسترسی، استفاده از حساب‌های کاربری غیرفعال است. این حساب کاربری شامل کارکنان قدیمی نیز می‌شود.

• حساب کاربری کارکنان خاص

اغلب برخی حساب‌های کاربری نسبت به سایرین حقوق و دسترسی بیشتری دارند که با نظارت بر آنها می‌توان از شرایط سخت جلوگیری کرد.

• کاربران با دسترسی اضافی

با تمرکز بر حساب‌هایی که دسترسی‌های بیشتری دارند می‌توان بر آنها نیز نظارت کرد.

• تجزیه وظایف

تجزیه وظایف (SOD) یکی از فرآیندهای هزینه‌بر است که برای تعیین و تعریف درست وظایف و میزان دسترسی‌ها کمک می‌کند.

• بهداشت هویت

در این شاخص، با پیشگیری از ریسک‌ها می‌توان ضمن تقویت امنیت برای حفظ آن نیز تلاش کمتری کرد.

• کیفیت داده‌ها

کیفیت داده‌ها از صحت آنها مطمئن می‌سازد و به دلیل اینکه داده‌های مرتبط باید صحیح باشند این شاخص اهمیت زیادی دارد.

• KPI ویژه کسب و کار

شاخص KPI با موارد حاصی در سازمان‌ها مرتبط است، به طور مثال برخی کارکنان سازمان نیازمند دسترسی‌های ویژه‌ای هستند اما در این خصوص آموزش ندیده‌اند و تعداد این کارکنان یک شاخص KPI مربوط به مدیریت هویت و دسترسی می‌شود.

8 شاخص عملکرد کلیدی (KPI) مدیریت هویت و دسترسی کدام است؟

معرفی برترین ابزارهای مدیریت هویت و دسترسی

ابزارهای مورد نیاز برای اجرای سیستم مدیریت هویت و دسترسی در سازمان شامل مواردی نظیر ابزارهای مدیریت رمز عبور، نرم افزار‌های امنیتی و برنامه‌های نظارت و مخازن هویت است. در ادامه به بررسی برخی از آنها پرداخته‌ایم:

MFA

ابزار MFA امکان احراز هویت چندعاملی را فراهم می‌کند و با استفاده از آن می‌توان هویت افراد را از طریق تشخیص‌چهره، اسکن عنبیه و اثرانگشت و … تایید کرد.

SSO

  SSO یا single sign-on است دسترسی با یک بار ورود را به کاربران ارائه می‌دهد. به این معنی که کاربران سازمان می‌توانند تنها یک بار وارد سیستم شوند و در ادامه ابزار IAM را به عنوان یک «پورتال» برای مجموعه‌های نرم‌افزاری دیگری که به آن‌ها دسترسی دارند در نظر بگیرند.

Microsoft Azure Active Directory (Azure AD)

Azure با فراهم کردن امکان احراز هویت چندعاملی (MFA)و دسترسی مشروط (Conditional Access) به مدیریت هویت و چرخه عمر کاربران می‌پردازد. از مهم‌ترین مزایای این ابزار نیز یکپارچگی با سایر خدمات مایکروسافت، پشتیبانی از استانداردهای مختلف احراز هویت، مقیاس‌پذیری بالا  است که آن را گزینه‌ای مناسب برای سازمان‌های بزرگ و کوچک کرده است.

نقش IAM در رایانش ابری چیست؟

مدیریت هویت و دسترسی (IAM) در رایانش ابری نقش بسیار حیاتی و مهمی ایفا می‌کند. با توجه به اینکه سازمان‌ها و شرکت‌ها به طور فزاینده‌ای به سرویس‌های ابری روی می‌آورند، نیاز به مدیریت موثر هویت‌ها و دسترسی‌ها در این محیط‌ها بیشتر از همیشه احساس می‌شود. در ادامه به نقش‌ها و مزایای IAM در رایانش ابری اشاره می‌کنیم:

• امنیت پیشرفته

مدیریت هویت و دسترسی (IAM) به سازمان‌ها امکان می‌دهد تا دسترسی به منابع ابری را به دقت کنترل و محدود کنند. این امر از دسترسی غیرمجاز به داده‌ها و سرویس‌های حیاتی جلوگیری می‌کند. همچنین با استفاده از احراز هویت چندعاملی (MFA) و سایر روش‌های احراز هویت پیشرفته، امنیت دسترسی به منابع ابری بهبود می‌یابد.

• مدیریت متمرکز هویت‌ها

مدیریت هویت و دسترسی (IAM) در محیط‌های ابری هویت‌های کاربران را از منابع مختلف یکپارچه کرده و دسترسی به سرویس‌های ابری مختلف را از یک نقطه متمرکز مدیریت می‌کند. همچنین امکان مدیریت خودکار فرآیندهای ایجاد، تغییر و حذف هویت‌ها را فراهم می‌کند، که این امر به افزایش کارایی و کاهش خطاهای انسانی کمک می‌کند.

• تطابق با مقررات و استانداردها

IAM ابزارهای جامعی برای نظارت و گزارش‌دهی فراهم می‌کند که به سازمان‌ها کمک می‌کند تا تطابق با مقررات قانونی و استانداردهای صنعتی را نشان دهند و امکان پیاده‌سازی و مدیریت سیاست‌های دسترسی متناسب با نیازهای قانونی و استانداردهای امنیتی را فراهم می‌کند.

• بهبود بهره‌وری و کارایی

ابزار Single Sign-On (SSO) کاربران را قادر می‌سازد تا با یک بار ورود به سیستم به تمامی سرویس‌های ابری دسترسی پیدا کنند، که این امر تجربه کاربری را بهبود می‌بخشد و بهره‌وری را افزایش می‌دهد.

• انعطاف‌پذیری و مقیاس‌پذیری

IAM به راحتی می‌تواند با سرویس‌های مختلف ابری از جمله AWS، Azure، Google Cloud و سایر ارائه‌دهندگان خدمات ابری یکپارچه شود.

• مدیریت دسترسی‌های موقت و اشتراکی

IAM امکان مدیریت دسترسی‌های موقت را فراهم می‌کند، که این امر به ویژه در محیط‌های پویا و پروژه‌های کوتاه‌مدت بسیار مفید است. همچنین امکان اشتراک‌گذاری امن منابع ابری بین کاربران و تیم‌های مختلف را فراهم می‌کند.

نقش IAM در رایانش ابری چیست؟

سوالات متداول درباره مدیریت دسترسی و هویت 

مدیریت هویت و دسترسی IAM چیست؟

IAM مجموعه‌ای از سیاست‌ها است که برای تعیین سطح دسترسی کارکنان سازمان تعریف می‌شود و از طریق این سیستم می‌توان هویت افراد را نیز مدیریت کرد.

 چرا IAM برای سازمان‌ها اهمیت دارد؟

IAMبرای سازمان‌ها اهمیت دارد زیرا به افزایش امنیت اطلاعات، بهبود بهره‌وری، کاهش هزینه‌های مدیریت دستی قانونی کمک می‌کند. با IAM، سازمان‌ها می‌توانند دسترسی‌ها را به صورت متمرکز و کارآمد مدیریت کرده و از دسترسی‌های غیرمجاز جلوگیری کنند.

اجزای اصلی یک سیستم IAM چیست؟

اجزای اصلی یک سیستم IAM شامل  احراز هویت، مجوزدهی، مدیریت چرخه عمر هویت و نظارت بر دسترسی‌ها و فعالیت‌های کاربران می شود.

جمع‌بندی

مدیریت هویت و دسترسی (IAM) یکی از ارکان حیاتی امنیت اطلاعات در سازمان‌ها است. با استفاده از ابزارها و فناوری‌های مناسب و پیاده‌سازی فرآیندهای مدیریت هویت و دسترسی، سازمان‌ها می‌توانند از مزایای امنیتی و بهبود کارایی بهره‌مند شوند.