اشعه ایکس چیست؟| بررسی مهم‌ترین کاربردهای اشعه ایکس

اشعه‌ایکس یک پرتو الکترومغناطیسی با طیف‌های وسیع است که امواج آن در صنایع مختلف، پزشکی و … کاربرد دارد. امواج اشعه‌ایکس به دلیل خطرات ناشی از آن نیاز به نظارت دقیق در به کار‌گیری دارد و اپراتورها نیز باید نسبت به خطرات احتمالی آگاهی داشته باشند. میزان پرتو اشعه‌ایکس اغلب کمتر از حد مجاز است اما با این وجود در صورت تماس پرتو با فرد امکان ایجاد عوارض وجود دارد. به طور کلی اشعه ایکس اغلب در فرودگاه‌ها و مراکز کنترلی استفاده می‌شود. در این مقاله از مکسا ضمن پاسخ به این سوال که اشعه ایکس چیست؟ به بررسی برخی از مهم‌ترین کاربردهای اشعه‌ایکس XRay پرداخته‌ایم. 

اشعه ایکس چیست؟

اشعه ایکس چیست؟ اولین بار دانشمند آلمانی ویلهلم رونتگن آلمانی پرتو ایکس را کشف کرد. اما اشعه ایکس یعنی چی؟ اشعه ایکس نوعی تابش الکترومغناطیسی است که اغلب به دلیل قابلیت نفوذ آن در پوست و عکس‌برداری از استخوان‌ها در پزشکی و … کاربرد دارد. طول موج پایین اشعه ایکس موجب شده امواج پرتو ایکس به راحتی در اجسام نفوذ کنند. بافت بدن انسان اجازه عبور اشعه ایکس از پوست و عضلات را می دهد و استخوان‌ها سد راه او می‌شوند. اشعه ایکس به انگلیسی x-ray نامیده می‌‌شود که به دو دسته سخت و نرم تقسیم می‌شود. پرتو ایکس نرم طول موجی در حدود 10 نانومتر دارد و امواج گاما و فرابنفش در این دسته قرار می‌گیرند. پرتوهای ایکس سخت با طول موج 100پیکومتر تقریبا در حدود امواج گاما هستند. با پیشرفت فناوری امروزه می‌توان در تولید اشعه‌ایکس ساختار سلول‌ها و اجزاء جزئی تر بیولوژیکی را نیز تعیین کرد. از این رو از پرتو ایکس برای تشخیص و از بین بردن سلول‌های سرطانی نیز استفاده می‌شود.

اشعه ایکس X-Ray چیست؟

تاریخچه کشف اشعه ایکس یا پرتو ایکس

در ادامه به این سوال پاسخ داده‌ایم که کاشف اشعه ایکس کیست؟ ویلهلم رونتگن اشعه ایکس را در سال 1895 کشف کرد و به وجود تابش فلوئوروسنسی با قرارگرفتن کریستال در مقابل لامپ کاتودی ولتاژ بالا پی برد. این تابش حتی با پوشاندن کریستال با استفاده از یک کاغذ نیز بوجود می‌آمد. ویلهلم رونتگن کاشف اشعه ایکس به این دلیل آن را اشعه‌ایکس نامید که آن زمان این پرتو بسیار ناشناخته بود و رونتگن با قرار دادن پرتو ایکس در میدان‌های مغناطیسی و الکتریکی عدم انحراف آن را تشخیص داد که امری غیرمعمول بود. پرتو ایکس از اکثر مواد و اجسام عبور می‌کند و تصاویر آن را ارائه می‌دهد. ویلهلم رونتگن کاشف اشعه ایکس با این کشف موفق به دریافت نشان رامفورد شد و در ادامه در سال 1901 موفق به کسب جایزه نوبل فیزیک شد.

بیشتر بخوانید: خرید دستگاه ایکس ری، انواع دستگاه X-Ray

معرفی انواع اشعه‌ایکس 

همانطور که پیش از این بیان شد اشعه‌ایکس (X-ray) یک نوع اشعه‌الکترومغناطیسی است که به وسیله‌ی دستگاهی به نام رادیوگرافی ساخته می‌شود و از دهانه‌های تولید‌کننده‌ی انرژی به سوی جسم مورد نظر منتقل می‌شود. اشعه ایکس به دلیل توانایی عبور از اشیاء جامد و تصاویری که از داخل اشیاء تولید می‌کند برای تشخیص و تصویربرداری در پزشکی و بسیاری از صنایع مختلف کاربرد دارد. در ادامه، انواع اصلی اشعه‌ایکس را معرفی می‌کنیم:

اشعه‌ایکس فلورسانس

در پاسخ به این سوال که اشعه ایکس فلورسانس چیست؟ اشعه‌ایکس فلورسانس یک فناوری تشخیصی است که بر اساس پدیده فلورسانس مبتنی بر تابش اشعه‌ایکس است. این فناوری معمولاً در آزمایشگاه‌ها، صنایع و حوزه‌هایی مانند علوم مواد و شیمی کاربرد دارد. در این فرآیند، نمونه مورد نظر (مثلاً یک نمونه شیمیایی یا معدنی) با یک پرتو اشعه‌ایکس تابانده می‌شود. اگر نمونه‌ موادی در این نمونه وجود داشته باشد که به تابش اشعه‌ایکس پاسخ دهند، این مواد به حالت فلورسانس درمی‌آیند. در این حالت، آن‌ها پرتوهای اشعه‌ایکس را با طول موج خاصی منتشر می‌کنند که ممکن است از طول موج اولیه متفاوت باشد. تابش اشعه‌ایکسی که به عنوان پاسخ فلورسانس از نمونه ارسال می‌شود، می‌تواند توسط یک دستگاه به نام اسپکتروسکوپی اشعه ایکس تجزیه و تحلیل شود. اسپکتروسکوپی فوتوالکترون اشعه ایکس می‌تواند اطلاعاتی را در مورد عناصر موجود در نمونه و مقدار آن‌ها ارائه دهد. از کاربردهای اشعه‌ایکس فلورسانس می‌توان به شناسایی عناصر مختلف در نمونه‌های شیمیایی، تحلیل کیفی و کمی ترکیبات شیمیایی، کنترل کیفیت مواد و بررسی ترکیبات معدنی اشاره کرد.

اشعه‌ایکس ترمزی

اشعه ایکس ترمزی چیست؟ اشعه ایکس ترمزی یکی از دو نوع اصلی تولید اشعه ایکس در دستگاه‌های تصویربرداری پزشکی و صنعتی است. در این فرآیند، الکترون‌ها از یک سری انرژی با سرعت بالا می‌گذرند و به یک تیغه‌ی فلزی برخورد می‌کنند. وقتی این الکترون‌ها با این تیغه برخورد می‌کنند، سرعت آن‌ها کاهش می‌یابد و انرژی آن‌ها به شکل فوتون‌های اشعه‌ایکس ترمزی تابانده می‌شود. ویژگی اصلی این نوع اشعه‌ایکس این است که انرژی آن‌ها به طور مستقیم وابسته به انرژی اولیه الکترون است. به عبارت دیگر، این اشعه‌ها با انرژی‌های متفاوتی تولید می‌شوند که بستگی به انرژی اولیه الکترون‌هایی که به تیغه فلزی برخورد می‌کنند دارد.

اشعه‌ایکس ترمزی معمولاً برای تصویربرداری در پزشکی (مانند رادیوگرافی) و صنایع (مانند آزمایش غیر‌مخرب) استفاده می‌شود. این اشعه‌ها به دلیل ویژگی‌های خود مانند پراکندگی کمتر در بافت‌های نرم و توانایی عبور از جسم‌های جامد بسیار مفید هستند. اما باید توجه داشت که استفاده از این اشعه‌ها باید با احتیاط صورت گیرد تا خطرات مرتبط با تابش اشعه‌ایکس کاهش یابد.

مهم‌ترین کاربردهای اشعه‌ایکس کدام‌اند؟

اشعه ایکس با نفوذ در اجسام می‌توان ماهیت آن‌ها را تغییر دهد. از این رو در زمان جذب توسط سلول‌های زنده موجودات امکان بروز آسیب وجود دارد. قدرت بالای پرتو ایکس در نفوذ به بافت‌های نرم موجب شده که بتوان از اندام درونی بدن انسان تصویربرداری کرد که کاربرد اشعه ایکس در پزشکی را نشان می‌دهد. در ادامه به بررسی برخی از مهم‌ترین کاربردهای اشعه ایکس پرداخته‌ایم.

دستگاه‌های ایکس‌ری فرودگاهی

در فرودگاه‌ها و محیط‌های امنیتی نیز از اشعه‌ایکس به منظور شناسایی انواع سلاح‌های سرد و گرم، مهمات و دیگر موارد ممنوعه استفاده می‌شود که اشعه ایکس ری در فرودگاه با  تاباندن اشعه‌ایکس در داخل بسته‌ها و چمدان‌ها می‌توان محتویات داخل آن را روی صفحه‌نمایش مشاهده و مواد سخت مانند چاقو، انواع سلاح و مواد منفجره را شناسایی کرد. (معرفی گیت بازرسی فرودگاهی + بررسی انواع گیت کنترل تردد فرودگاه)

رادیوگرافی صنعتی با اشعه‌ایکس

رادیوگرافی صنعتی یکی دیگر از کاربردهای پرتوایکس است که حفره‌ها و شکاف‌های زیر ایجاد شده در مواد ریخته‌گری را با استفاده از رادیوگرافی با اشعه ایکس می‌توان شناسایی کرد.

رادیوگرافی با اشعه‌ایکس

با استفاده از اشعه‌ایکس می‌توان عکس‌برداری‌های دقیقی از اندام‌های داخلی بدن انسان انجام داد و به طور مثال محل دقیق شکستگی‌ها را تعیین کرد. همچنین دیگر کاربرد اشعه ایکس در دندان پزشکی است  و محل دقیق پوسیدگی را تعیین و به درمان سریع آن کمک می‌کند. تصویربرداری با اشعه ایکس را رادیوگرافی با اشعه ایکس یا رادیوسکوپی می‌نامند. این تنها کاربرد اشعه ایکس نیست و از اشعه‌ایکس می‌توان برای ضد‌عفونی کردن ابزارآلات پزشکی نیز استفاده کرد. همچنین اشعه‌ایکس در از بین بردن سلول‌های سرطانی نیز نقش دارد، که با تاباندن اشعه روی بافت‌های سرطانی و تخریب dna سلول‌های سرطانی آن‌ها را از بین می‌برد که تحت عنوان پرتودرمانی شناخته می‌شود.

مهم‌ترین کاربردهای اشعه‌ایکس کدام‌اند؟

نحوه عملکرد اشعه‌ایکس چگونه است؟ 

عملکرد اشعه ایکس به اصول فیزیکی پرتو الکترومغناطیسی برمی‌گردد. در اصل، یک دستگاه تولیدکننده اشعه ایکس (X-ray tube) برق را بین یک کاتد و یک آند اعمال می‌کند. زمانی که جریان الکتریکی از کاتد به آند اعمال می‌شود، الکترون‌ها از سطح کاتد جدا می‌شوند و به سمت آند حرکت می‌کنند. هنگامی که این الکترون‌ها از آند عبور می‌کنند، انرژی الکتریکی خود را به شکل تابش اشعه ایکس تحریک می‌کنند. این تابش اشعه ایکس از دستگاه به بیرون فرستاده می‌شود و از طریق بدن فرد یا اشیاء مورد نظر عبور می‌کند. بعد از عبور اشعه ایکس از بدن یا اشیاء، تابش اشعه ایکس به طور متفاوت توسط بافت‌ها و استخوان‌ها جذب می‌شود و تصویری از داخل بدن یا اشیاء تولید می‌شود. این تصویر می‌تواند بر روی فیلم حساس قرار گیرد یا توسط سنسورهای دیجیتال ثبت شود و بعداً توسط پزشکان بررسی شود. به طور خلاصه، دستگاه اشعه ایکس با تولید تابش اشعه ایکس از منبع تابش و ارسال آن از طریق بدن یا اشیاء تصاویری از داخل بدن یا اشیاء را تولید می‌کند که برای تشخیص بیماری‌ها، ارزیابی آسیب‌ها یا به منظور امنیتی و صنعتی استفاده می‌شود.

بررسی مضرات اشعه ایکس (رادیواکتیو)

اشعه‌ایکس (رادیواکتیو) ممکن است به دلایل مختلفی مضر باشد، به خصوص اگر با دز بالا و یا به ناحیه‌های حساس بدن تابانده شود. در ادامه برخی از مضرات احتمالی استفاده از اشعه‌ایکس شرح داده شده است.

اشعه ایکس در بارداری

استفاده از اشعه ایکس در بارداری ممکن است با خطراتی همراه باشد، به ویژه اگر اشعه به ناحیه‌های حساس بدن مادر یا جنین تابانده شود. برخی از خطرات احتمالی مرتبط با استفاده از اشعه ایکس در دوران بارداری عبارتند از:

• خطر افزایش بیماری‌های سرطانی: تابش اشعه‌ایکس ممکن است خطر افزایش بیماری‌های سرطانی را افزایش دهد، به خصوص اگر تابش به ناحیه‌های حساس بدن مادر یا جنین تابانده شود. این خطر به میزان دز تابش، نوع اشعه‌‌ایکس و مدت زمان تابش بستگی دارد.
• تأثیر منفی بر سلامتی جنین: استفاده از اشعه‌ایکس در دوران بارداری ممکن است به جنین آسیب بزند، به ویژه اگر تابش به ناحیه‌های حساس بدن مادر یا جنین، مانند مناطق تشکیل دهنده‌ی سیستم عصبی، تابانده شود. این موضوع ممکن است منجر به اختلالات جنینی مانند مغزی، قلبی یا آسیب به سایر ساختارهای حیاتی شود.
• ایجاد اختلالات ژنتیکی: در صورتی که تابش اشعه ایکس به ناحیه‌های حساس بدن مادر یا جنین تابانده شود، احتمال ایجاد اختلالات ژنتیکی در جنین وجود دارد.
• افزایش خطر اختلالات حین تولد: استفاده از اشعه‌‌ایکس در دوران بارداری ممکن است به افزایش خطر اختلالات حین تولد در جنین منجر شود.

اشعه ایکس و سرطان

استفاده از اشعه‌ایکس به طور نسبی ممکن است خطر ابتلا به بیماری‌های سرطانی را افزایش دهد. این خطر به عوامل مختلفی بستگی دارد که شامل موارد زیر می‌شوند:

• میزان دز تابش: میزان تابش اشعه‌ایکس که به بدن اعمال می‌شود بسیار حیاتی است. دز تابش بیش از حد می‌تواند خطرات ابتلا به بیماری‌های سرطانی را افزایش دهد.
• نوع اشعه ایکس: برخی اشعه‌های ایکس، مانند اشعه‌ایکس سخت (Hard X-rays) که انرژی بالایی دارند، می‌توانند خطرات بیشتری برای سلول‌ها ایجاد کنند و احتمال ابتلا به سرطان را افزایش دهند.
• منطقه تحت تابش: بستگی به اینکه کدام ناحیه از بدن تحت تابش قرار می‌گیرد، خطر ابتلا به سرطان ممکن نیز متفاوت است. برخی از اعضای بدن مانند سینه و تیروئید به تابش اشعه‌ایکس حساس‌تر هستند.
• زمان عرضه تابش: زمان دریافت تابش پرتو ایکس نیز اهمیت دارد. تابش در دوران حیاتی مانند دوران بارداری و کودکی ممکن است خطرات بیشتری داشته باشد.
• آمادگی و محافظت از بدن: استفاده از تکنیک‌هایی برای کاهش دز تابش و محافظت از بدن مانند استفاده از سپرهای پرتوی و کاهش تعداد تصاویر مورد نیاز می‌تواند خطرات را کاهش دهد.

بیشتر بخوانید: صفر تا صد آشنایی با انواع بازرسی بدنی معرفی تجهیزات بازرسی بدنی

بررسی مضرات اشعه ایکس (رادیواکتیو)

بهترین روش محافظت در برابر اشعه‌ایکس چیست؟

برای محافظت در برابر اشعه ایکس می‌توانید از روش‌های زیر استفاده کنید:

فاصله مناسب از اشعه‌ایکس

فاصله مناسب از منبع اشعه‌ایکس می‌تواند به محافظت در برابر اشعه ایکس کمک کند. البته، فاصله مناسب بستگی به نوع دستگاه، نوع تابش و محیط کاری دارد. اما به طور کلی می‌توانید این مراحل را دنبال کنید:

• محافظت از خودتان: هر چه فاصله شما از منبع تابش بیشتر باشد، میزان تابشی که به شما می‌رسد کمتر خواهد بود. بنابراین، همیشه تلاش کنید که فاصله خود را از منبع اشعه ایکس افزایش دهید.
• استفاده از سپرهای پرتوی: اگر امکان دارد، از سپرهای پرتوی استفاده کنید تا تابش اشعه ایکس را کاهش دهید. این سپرها می‌توانند از فلزات سنگین مانند سرب تهیه شده باشند که می‌توانند اشعه ایکس را جذب کنند و از ورود آن به بدن شما جلوگیری کنند.
• استفاده از تکنولوژی جدید: در برخی از دستگاه‌های تصویربرداری اشعه ایکس، از تکنولوژی‌هایی مانند دوربین‌های دیجیتال استفاده می‌شود که می‌توانند تصویر را با دز تابش کمتر ارائه دهند، در نتیجه فاصله مطمئن‌تری فراهم می‌کنند.

لباس ضد اشعه ایکس

لباس‌های ضد اشعه ایکس معمولاً از موادی ساخته می‌شوند که قابلیت جذب تابش اشعه ایکس را دارند و از ورود آن به بدن شما جلوگیری می‌کنند. این لباس‌ها به عنوان یک محافظ اضافی می‌توانند استفاده شوند و در برخی موارد، مثل وقتی که افراد نزدیک به منبع تابش ایکس قرار دارند، می‌توانند بسیار مفید باشند. مواد استفاده شده در لباس‌های ضد اشعه ایکس می‌تواند شامل فلزات سنگین مانند سرب یا برخی فلزات دیگر باشد که به خوبی تابش اشعه ایکس را جذب می‌کنند. این لباس‌ها معمولاً در ارتفاعات واقعی منبع تابش یا در صورتی که افراد به‌طور مداوم در معرض تابش ایکس قرار دارند، مورد استفاده قرار می‌گیرند.

در مواردی مانند آزمایش‌های پزشکی یا کارهایی که نیاز به حفاظت دائمی از تابش ایکس دارند، لباس‌های ضد‌اشعه ایکس می‌توانند به عنوان یک قسمت از لباس کاری شخص استفاده شوند. این لباس‌ها معمولاً با دستورالعمل‌های خاص و استانداردهایی که برای محافظت از تابش ایکس تعیین شده‌اند، ساخته می‌شوند. همچنین باید توجه داشت که این لباس‌ها نباید به تنهایی به عنوان یک جایگزین برای محافظت از تابش ایکس در نظر گرفته شوند. استفاده از سپرهای پرتوی و رعایت دستورالعمل‌های ایمنی همچنان از اهمیت بالایی برخوردار است.

مواد خوراکی برای دفع اشعه ایکس

در پاسخ به این سوال که برای دفع اشعه ایکس چه بخوریم؟ در عمل، مصرف خاصی از مواد خوراکی به منظور دفع اشعه ایکس وجود ندارد. اشعه ایکس به عنوان یک نوع انرژی الکترومغناطیسی به بدن افراد نفوذ می‌کند و در برخورد با بافت‌های بدن، به شکل تصاویر پرتوی نمایان می‌شود. بنابراین، مواد خوراکی نمی‌توانند به طور معمولی این اثر را دفع کنند. به عنوان جایگزین، محافظت از خود در مقابل اشعه ایکس از طریق استفاده از تکنیک‌هایی مانند استفاده از سپرهای پرتوی، رعایت فاصله از منبع تابش و استفاده از تجهیزات محافظتی مانند لباس‌های ضد‌اشعه‌ایکس امکان‌پذیر است. همچنین، استفاده از دستگاه‌های تصویربرداری با دز تابش کم و استفاده از تکنولوژی‌های مدرن که تابش را کاهش می‌دهند نیز می‌تواند مفید باشد. در کل، استفاده از مواد خوراکی به منظور دفع اشعه ایکس به عنوان یک روش محافظتی مناسب تلقی نمی‌شود و بهتر است روی روش‌های دیگر محافظت از تابش ایکس تمرکز کنید.

بیشتر بخوانید: خرید انواع گیت کنترل تردد

منظور از دتکتور اشعه‌ایکس یا آشکارساز اشعه‌ایکس چیست؟

دتکتور اشعه ایکس یا آشکارسازی اشعه ایکس یک دستگاه الکترونیکی است که برای تشخیص و تولید تصاویر از اشعه ایکس استفاده می‌شود. انواع آشکارساز اشعه ایکس در ابزارهای تصویربرداری پزشکی مانند دستگاه‌های رادیولوژی، دستگاه‌های سی تی اسکنو دستگاه‌های رادیوگرافی استفاده می‌شوند. هدف اصلی برنامه اشعه ایکس این است که تابش پرتو ایکس را به تصاویر دیجیتال تبدیل کرده و برای تشخیص بیماری‌ها، آسیب‌ها یا تغییرات داخلی در بدن انسان به کار برند. این دستگاه‌ها به شکل یک سنسور یا آشکارساز بر روی پنل‌های تصویربرداری قرار می‌گیرند و تابش پرتو ایکس را دریافت کرده و تصویر متناظر با آن را تولید می‌کنند. در برخی از دستگاه‌های مدرن، آشکارسازی اشعه ایکس از تکنولوژی‌های مختلفی مانند سیلیکون، سزیم‌یودید یا کربن نانوتیوب استفاده می‌کنند. این دتکتورها قادرند تابش پرتو ایکس را به تصاویر با کیفیت بالا و با دقت بالا تبدیل کنند که برای تشخیص بیماری‌ها و تشخیص افرادی که در معرض تابش پرتو ایکس قرار می‌گیرند بسیار مفید است.

عینک اشعه ایکس چیست؟   

عینک اشعه ایکس یک نوع عینک محافظ است که برای محافظت از چشمان در برابر تابش اشعه ایکس استفاده می‌شود. این عینک‌ها معمولاً دارای لنزهایی هستند که از موادی مانند سرب و کربن تشکیل شده‌اند که قادرند تابش اشعه ایکس را جذب کنند و از ورود آن به چشمان شما جلوگیری کنند. استفاده از عینک اشعه ایکس در مواردی که احتمال تابش اشعه‌ایکس به چشم‌ها وجود دارد، بسیار اهمیت دارد. برخی از مواردی که ممکن است عینک اشعه ایکس برای آن‌ها مورد استفاده قرار بگیرد شامل موارد زیر می‌شود:

• تصویربرداری پزشکی: در حین انجام رادیولوژی، سی تی اسکن، یا دیگر موارد تصویربرداری پزشکی که احتمال تابش اشعه ایکس به چشمان وجود دارد، پزشکان و تکنسین‌های پزشکی معمولاً از عینک اشعه‌ایکس استفاده می‌کنند.
• کاربردهای صنعتی: در برخی از محیط‌های صنعتی که احتمال تماس با تابش اشعه ایکس وجود دارد، مانند صنایع هسته‌ای یا پتروشیمی افراد برای محافظت از چشمان خود از عینک اشعه ایکس استفاده می‌کنند.
• به طور کلی، عینک اشعه ایکس یک وسیله محافظتی مهم است که در مواردی که احتمال تابش اشعه ایکس به چشمان وجود دارد، باید به آن توجه شود.

بیشتر بخوانید: انواع تجهیزات کنترل تردد و کاربرد آنها در مکان های مختلف

عینک اشعه ایکس چیست؟

سوالات متداول درباره اشعه‌ایکس یا رادیواکتیو

اشعه‌ایکس چه تاثیری بر سلامتی بدن دارد؟

اشعه‌ایکس، در مواردی که با دزهای مناسب و با استفاده از تکنیک‌های مناسب استفاده شود، به طور کلی ایمن است و به عنوان یک ابزار تشخیصی و درمانی در پزشکی و صنایع مورد استفاده قرار می‌گیرد. با این حال، در مواردی که دزهای بالا و یا بدون استفاده از تکنیک‌های مناسب از اشعه ایکس استفاده شود، ممکن است با خطراتی از جمله آسیب به DNA سلول‌ها، آسیب به بافت‌های حساس بدن مانند تیروئید و غدد ریه‌ای، آسیب به سلول‌های جنین و عوارضی مانند نقص‌های زایمانی، بیماری‌های قلبی، یا بروز سرطان در آینده را افزایش دهد. همچنین آسیب به بافت‌های سالم که منجر به مشکلاتی مانند التهاب، تحلیل سلول‌ها، یا خراشیدگی بافت‌های حساس می‌شود.

چگونه می‌توان از خطرات اشعه ایکس در دوران بارداری محافظت کرد؟

در دوران بارداری، محافظت از جنین در برابر خطرات اشعه ایکس بسیار حیاتی است. در ادامه چندین راهکار برای محافظت از خطرات اشعه‌ایکس در زمان بارداری ارائه شده است.

استفاده فقط در موارد ضروری: تنها زمانی از اشعه ایکس استفاده کنید که برای تشخیص یا درمان بیماری یا مشکل پزشکی واقعی لازم است.

اطلاع‌رسانی به پزشک: همواره به پزشک خود اطلاع دهید که باردار هستید تا او بتواند تصمیم مناسبی در مورد استفاده از اشعه ایکس بگیرد و در صورت لزوم، فاصله دستگاه تصویربرداری را تنظیم کند.

محافظت از مناطق حساس: در صورتی که استفاده از اشعه ایکس ضروری است، سعی کنید مناطق حساس بدن مانند چشمان و تیروئید را با استفاده از سپرهای پرتوی محافظت کنید.

تکنیک‌های تصویربرداری با دز کم: تلاش کنید تا از تکنیک‌های تصویربرداری با دز کم استفاده کنید تا میزان تابش اشعه ایکس به حداقل برسد و خطرات جنین کاهش یابد.

استفاده از عینک محافظ: در صورت امکان، از عینک محافظ با لنزهایی که تابش اشعه ایکس را جذب کنند، استفاده کنید تا چشمان خود را محافظت کنید.

چگونه می‌توان از اشعه ایکس برای تشخیص بیماری‌ها و مشکلات پزشکی استفاده کرد؟

اشعه ایکس یک ابزار تشخیصی قدرتمند است که در پزشکی برای تشخیص و تصویربرداری از بیماری‌ها و مشکلات پزشکی استفاده می‌شود. این اشعه‌ها به عنوان یک منبع تابش الکترومغناطیسی با طول موج کوتاه استفاده می‌شوند که می‌تواند از بافت‌ها و استخوان‌ها عبور کند و تصاویری از داخل بدن فراهم کند. مهم‌ترین موارد استفاده از اشعه‌ایکس برای تشخیص بیماری‌ها و مشکلات پزشکی شامل رادیولوژی برای تشخیص شکستگی استخوان، عفونت‌های استخوان، تومورهای استخوانی و …، سی تی اسکن برای ایجاد تصاویر سه‌بعدی از داخل بدن، رادیوگرافی برای تشخیص مشکلات مربوط به اندازه و شکل اندام‌ها، تروماها، تورم‌ها، و عفونت‌ها، آنژیوگرافی برای تصویربرداری از سیستم عروقی بدن استفاده می‌شود.

دستگاه‌های تصویربرداری اشعه ایکس چگونه کار می‌کنند؟

دستگاه‌های تصویربرداری اشعه ایکس از اصول فیزیکی اشعه‌ایکس برای تولید تصاویر از داخل بدن استفاده می‌کنند. این دستگاه‌ها عموماً شامل چند قسمت اصلی از جمله منبع تابش اشعه ایکس را تولید می‌کند. در داخل این لوله، یک الکترود کاتد و یک الکترود آند وجود دارد که به وسیله یک دیافراگم از هم جدا شده‌اند. وقتی یک جریان الکتریکی از الکترود کاتد به الکترود آند اعمال می‌شود، الکترون‌ها از الکترود کاتد به الکترود آند منتقل می‌شوند و در این فرآیند اشعه ایکس تولید می‌شود. پانل تصویربرداری که برای دریافت تابش اشعه ایکس و تولید تصویر مورد نیاز استفاده می‌شود. سیستم کنترل که مسئول کنترل جریان الکتریکی از منبع تابش به اشعه‌ایکس می‌رسد است. به طور کلی، دستگاه‌های تصویربرداری اشعه‌ایکس با استفاده از تاباندن پرتو اشعه ایکس تصاویر دقیق و واضحی از داخل بدن انسان یا اجسام تولید می‌کنند که در پزشکی، صنعت یا مسائل امنیتی کاربرد دارند.

جمع‌بندی

به طور کلی، اشعه ایکس یک نوع تابش الکترومغناطیسی است که در منابع مختلفی مانند دستگاه‌های تصویربرداری پزشکی، دستگاه‌های پزشکی صنعتی و دستگاه‌های امنیتی استفاده می‌شود. انواع اصلی دستگاه‌های دارای اشعه‌ایکس برای کاربرد اشعه ایکس از جمله رادیولوژی، سی تی اسکن، رادیوگرافی، آنژیوگرافی، به عنوان دستگاه ایکس‌ ری در مراکز امنیتی و حفاظتی و … استفاده می شود. استفاده از اشعه ایکس نیز می‌تواند با خطراتی همراه باشد. به ویژه در صورت استفاده بیش از حد یا بدون رعایت تکنیک‌های مناسب، عوارض قرار گرفتن در معرض اشعه ایکس بیشتر است.  بنابراین افراد باید نکات لازم در خصوص نحوه استفاده از دستگاه تولید اشعه ایکسxray را بدانند تا به طور بهینه از مزایای آن بهره‌مند شده و کمترین خطر را برای سلامتی آن‌ها داشته باشد.